bericht 50
We zitten op het ogenblik weer lekker in de sneeuw. Nier zo veel nog, maar voorlopig blijft het denken we wel liggen, omdat het overdag ook niet boven nul graden komt. Gisteren hebben we een mooi autotochtje door het sneeuwlandschap gemaakt. Weer mooie plekjes ontdekt, die ook in de zomer vast heel mooi zijn. Afgelopen week moest ik een keer met 17 graden vorst naar school. Uit Nederland krijgen we allemaal reacties over de kou hier en hoe erg dat wel niet is. Maar ik kan je verzekeren; het is helemaal niet koud als je warme kleren aan hebt. De natte kou boven nul in Nederland voelt veel vervelender aan. De natte kou beneden nul is daar helemaal erg.
Het is om half vier al helemaal donker en 's morgens om half acht wordt het licht. We hebben op tijd de gordijnen dicht (ook vanwege de warmte), doen kaarsjes aan, lezen, breien en luisteren muziek. Heerlijk ontspannen. We hebben nog steeds geen TV, maar we missen die ook helemaal niet.
Op school zit ik nu in groep 3 (van de 4). Samen met een Philippijnse kinderverzorgster, een Peruaanse musicus en een Roemeense veearts. We gaan snel vergeleken met de anderen. Dat is aan de ene kant wel fijn, maar aan de andere kant ook heel vermoeiend. Ik ben al een vrouw op leeftijd hè. Als ik 's middags thuiskom heb ik echt de pijp wel uit. De lezingen op de middagen ga ik niet meer naar toe. Dat kost nog meer tijd en er zijn dan allemaal tolken de lezing aan het vertalen, ook de vragen die gesteld worden. Je hoort maar amper Zweeds, dus dat is zonde van mijn tijd. De vluchtelingen van buiten Europa horen hier veel over de Zweedse samenleving, maar dat is voor mij minder interessant. Bijv. hoe het rode kruis werkt of de politie komt wel aardig overeen met de Nederlandse situatie. Het lezen van Zweeds gaat heel goed, er ontgaat me niet zo veel. Spreken is wat moeilijker, omdat ik nog niet zo veel woorden heb onthouden als ik wel zou willen. Ook de grammatica is nog niet goed. Maar het verstaan van Zweeds is een ramp. Er zijn heel veel dialecten (per dorp wel verschillend), dus je hoort zelden 'schoolzweeds'. Bovendien zijn er heel veel stomme letters, dus het klinkt heel anders dan wat je leest. Toch vindt de docent dat we het heel snel leren.
Door de islamitische klasgenoten was ik uitgenodigd voor hun offerfeest. Heerlijke gerechten gegeten uit Irak, Libanon, Somalië en Eritrea. Dat was op een donderdag. De dag dat de Zweden traditioneel pannenkoeken eten. De docenten vonden het helemaal niet erg om die een keer te missen, voor zo iets heerlijks.
Eind oktober hadden we ineens 2 heksen voor de deur staan die een zak ophielden; of we daar wel wat snoep in wilden doen. Haloween. Ik schrok me wild, dacht aan Sint Maarten in Nederland en dat ik dan altijd een voorraad snoep in huis had. Dat had ik nu helemaal niet. Gelukkig had ik nog een zakje 'hartjes' van mijn afscheidspakket van de SP. Die dus maar aangebroken. De hele avond is er niemand meer gekomen. De volgende avond weer twee. Het is een traditie die komt overwaaien uit Amerika, maar gelukkig nog niet echt aangeslagen is. Ik vind er ook nix aan. Met St. Maarten zingen de kinderen tenminste nog iets en hebben ze lampionnen gemaakt. Dit is alleen maar een soort eisend bedelen.
Vanaf half oktober raakt Zweden al in de kerstsfeer. De winkels zijn er dan helemaal klaar voor. Het is een enorm commerciële toestand. Maar het lijkt er op dat iedereen wekelijks iets koopt en aan de versiering van het huis toevoegt. Tegen kerst moet het dan wel heel mooi worden. De zomerplantenbakken, de graven op het kerkhof en de gemeentelijke plantenbakken zijn leeg gehaald en er zijn dennentakken ingestoken met heideplanten en/of kerstversiering. Het ziet er allemaal heel verzorgd uit.
Er is hier in elk dorp wel een byggdegard (er moet een rondje op de a, maar ik weet niet hoe dat moet). Dat is in de meeste gevallen een groot oud huis, dat niet verkocht wordt als de bewoners zijn overleden, maar waar de erven 'iets' mee doen. Je kunt er bijna altijd iets drinken met huisgebakken lekkernijen. En je kunt het zien als een klein openluchtmuseum. Het oude ambacht van opa is tentoongesteld, of er is een expositie, een winkeltje, een loppis (vlooienmarkt), er worden eenmalige activiteiten georganiseerd of een cursus. Het is een leuke gewoonte. Het oude blijft bewaard en heeft nog nut ook.
Op het ogenblik zijn er in de byggdegards kleine kerstmarkten. Je vind er veel huisvlijt (breien, haken, weven, houtsnijden, leerbewerken, strovlechten, noem maar op). En natuurlijk allerlei thuisgebakken lekkernijen. Leuk om te bezoeken en de dingen te bekijken. We hebben er inmiddels 3 bezocht en we gaan het nog wel een paar keer doen.
Via de Wereldkrant, en het SP nieuws volgen wij de Nederlandse politiek. Wat een ellende!!! Wat die Rutte allemaal met droge ogen durft uit te voeren. En dan het Cda ! En dan is de coalitie afhankelijk van figuren in de PVV die niet deugen en lekker mogen blijven zitten om als stemvee voor Wilders te dienen. En dat stijgt ook nog in de peilingen. De armoedeval gaat met een duizelingwekkende vaart. Wat is dat voor bevolking die dat allemaal wil?
[moest het toch even kwijt]
In Scandinavië is het "allemansrecht". Dat wil zeggen dat iedereen het recht heeft op toegang tot bijna alle gebieden. Je mag dus wel een groot stuk natuur (meestal bos) tot je eigendom kunnen rekenen, maar iedereen heeft het recht om dat gebied te betreden en ook gebruik van te maken. Zo mag je bessen en paddestoelen plukken voor eigen gebruik, vissen, vuurtje stoken, of wandelen. Een hek om je terrein en bordjes verboden toegang is dus not-done. Toevallig hebben wij een hek om de tuin, omdat ons huis een kinderopvang is geweest. Dan moet het vanwege de veiligheid natuurlijk. Maar we zijn wel de enige in het dorp. We lopen dus rustig door andermans tuin om een kortere route te nemen. De beleefdheid gebiedt wel dat je langs de rand van de tuin loopt. Bij een meer hier in de buurt is een Duitser komen wonen. De weg naar het meer is wettelijk van hem, maar al eeuwen wordt die weg gebruikt door iedereen om bij het meer te komen. Die Duitser heeft nu een slagboom geplaatst en een bord 'verboden toegang'. De bevolking heeft hem er op aangesproken, maar hij laat het zoals het is. Men is uiterst verbaasd dat die man de traditie van het land gewoon overboord zet en de grond als Zijn eigendom claimt.
De natuur is van iedereen. Je mag alles uit de natuur gebruiken. Op een paar beschermde planten na. (kerstbomen uit het bos halen staat een hoge boete op) De Zweden gaan ook heel zorgvuldig met de natuur om. Misschien wel juist omdat er een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid ligt. Het is eigenlijk van niemand en dus van iedereen.
Het is trouwens best leuk om van diverse kanten te horen dat je gemist wordt en dat je werk gewaardeerd werd. Dat kun je maar beter nog bij leven horen hè.
Nou ik mis het vele werk niet dat ik in Nederland deed. Wel de mensen waar ik mee werkte. Daarom is het heel fijn om via de mail, post of skype contact te hebben.
Om elf uur heeft Alinda sneeuw geruimd; het is nu kwart voor één en het mag wel weer. Het sneeuwt maar door. Mooie schone wereld. De camper hebben we ingepakt in een groot zeil van 20x7 meter. Die moet zo de winter maar overleven. Dan kan hij in de zomer dienen als overnachtingsplek voor gasten. (net als de twee tweepersoons logeerkamers en de tentruimte in de tuin)

bericht 49
Vanmorgen was ik een kwartier te laat op school. Gisteravond is het gaan sneeuwen, dus moest ik vanmorgen eerst sneeuwruimen. Er ligt wel zo'n 6/7 cm. mooie droge sneeuw. Het is een mooie wereld zo. Er werd helemaal niet geschoven, dus ik ben nu wel blij met de spijkerbanden. De temperatuur komt nauwelijks nog boven nul uit. Maar helaas........aan het eind van de week zal het gaan regenen. Men zegt dat de twee eerste keren dat het sneeuwt het weer wegsmelt. Pas de derde keer blijft het liggen. We hebben al een keer een klein wit vliesje gehad. Ik weet niet of dat meetelt. Ik hoop maar dat het niet glad wordt met regen op de sneeuw.
Dat ik op school nu mijn eigen programma mag afwerken is wel lekker. Zo schiet het meer op.
Als ik 5 morgens per week naar school ga, komt er 's middags niet zo veel meer van werken, omdat we dan ook nog gaan wandelen. We doen nog wel iets hoor, maar lezen, breien, muziek luisteren is dan wel een heerlijke ontspanning. In Nederland regent het nog steeds warm water lezen we in de krant. Nou, wij zijn blij met dit mooie weer hier.

bericht 48
De afgelopen week had ik herfstvakantie van school. Ik heb er zelf nog 3 morgens bij genomen, omdat ik wel eens wat in huis wilde opschieten. En dat is goed bevallen.
De Zweedse les gaat vreselijk langzaam, omdat er zo veel niet-Europeanen en niet zo gemotiveerde leerlingen bij zitten. Ik heb het er met de docent over gehad, dat ik dat toch wel zonde van de tijd vind. Nu krijg ik andere boeken en mag ik voor mezelf werken. Hij komt dan steeds even bij me langs om vragen te beantwoorden en dergelijke. Ook krijg ik boeken en CD-s mee naar huis. Zo gaan we dan dus vanaf morgen verder. Ik hoop dat ik dan wat sneller door de stof heen kom. Het lezen en praten gaat best al lekker, maar het verstaan van de Zweden is een ramp. Daar oefen ik trouwens ook veel te weinig mee, omdar we bijna niemand echt spreken. Dan moet dan later maar eens.
Alinda gaat niet naar Zweedse les, omdat zij officieel in Nederland woont en dus ook geen persoonsnummer heeft. Ze zou dan alles zelf moeten betalen. Zij doet het met wat ik mee naar huis neem.
We hebben ook regelmatig een excursie van school of een lezing. Zo waren we op bezoek in een bejaardentehuis. De bewoners hadden een mooie kamer met een pantry, een slaapkamer en een eigen douche/wc. Er waren 3 afdelingen met elk 12 bewoners. Op elke afdeling werken overdag en 's avonds 4 verzorgenden en 's nachts één. Er zijn hier wel bejaardenhuizen of gezinsvervangende tehuizen, maar men streeft er naar om de mensen zo veel mogelijk in hun eigen huis te laten wonen. Er is dan ook genoeg thuiszorg beschikbaar. Als het moet ook dag en nacht. Ik weet van een totaal verlamde jongeman die zelfstandig woont en 24 uur per dag iemand bij zich heeft. De verzorgenden zijn in dienst van de gemeente en rijden in een auto van de gemeente. Je ziet er inderdaad heel veel rijden.
Ook hadden we een lezing van een wethouder. Om ons te vertellen over de Zweedse politiek. Die verschilt bijna niet van de het Nederlandse systeem. Hij vertelde dat in Hagfors volgend jaar begonnen wordt met de bouw van een methanolfabriek. Dat gaat 500 arbeidsplaatsen opleveren en als de fabriek klaar is zijn er 200 personeelsleden nodig. Dat is een enorme push voor een gemeente waar 1/3 van de bevolking 65+ is. Er zijn dan ook natuurlijk veel meer gezondheidszorgers, onderwijzers e.d. nodig. Zweden bouwt die fabriek, omdat ze onafhankelijk van olie wil worden. Er gaat dan veel meer GFT opgehaald worden en er is natuurlijk heel veel hout en houtafval in dit land. Let wel: voor elke gekapte boom moeten er 2 nieuwen geplant worden.
Nadat we vorige week een paar dagen met veel regen hadden (net als in Nederland) is het nu al weer een poosje lekker zonnig met flinke vorst 's nachts. De zon staat de hele dag op het raam en verwarmt alles dus lekker. Scheelt een hoop stookkosten. Heerlijk weer is het zo.
Als het even kan wandelen we elke dag. Alleen heb ik steeds meer last van mijn versleten heup. Er zijn al dagen geweest dat ik bijna helemaal niet kon lopen vanwege de pijn. Ik ben bang dat ik me een nieuwe heup moet laten aanmeten. Daar zit ik niet echt op te wachten. Maar goed nu gaat het weer goed en loop ik elke dag weer een mooi stukje in de prachtige natuur hier.
Op het ogenblik, zondagmorgen 11.45 uur, schijnt de zon, is de lucht mooi blauw met een enkel wolkje en is het -2 graden.
Van de buurman hoorden we dat de elandenjacht niet zo veel had opgeleverd. Er waren er niet zo veel omdat er hier in de buurt 10 wolven zitten. Ik vraag me af of elanden daarvoor echt op de loop gaan. Maar goed, er zijn er tenminste niet zo veel geschoten.
Alinda is begonnen met breien en ik ben met haar mee gaan doen. 's Avonds met een muziekje er bij of Zweedse les en je hebt geen TV nodig. We hebben trouwens nog steeds geen schotelantenne gekocht. Helemaal geen haast mee.
Op 1 november was het allerzielen/allerheiligen. Dat wordt hier gevierd op de 1e zaterdag na 1 november, omdat mensen meestal van ver moeten komen om de graven van hun geliefden te bezoeken. Er staan meestal wel wat kaarsen op de graven te branden, maar nu staat het kerkhof vol kaarsen. Ook op de muur rondom het kerkhof. Dat doet ons wel wat. Het is ontroerend om dat met z'n allen te beleven. En in het donker een prachtig gezicht. Alleen zijn wij eerst naar de kerkdienst gegaan en dan hadden we niet moeten doen. De tenen staan ons dan krom in de schoenen. De volgende jaren gaan we, net als de meeste Zweden trouwens, gewoon in stilte op het kerkhof onze kaarsjes branden en herdenken. Jammer dat het in Nederland niet meer gebeurd.
Een hartelijke groet van ons beiden.